Zewnątrzsterowność, kiedy opinia innych rządzi naszym życiem

Zewnątrzsterowność

W świecie pełnym oczekiwań, norm społecznych i presji z otoczenia, wielu z nas może nieświadomie oddać kierownicę swojego życia w ręce innych. Zewnętrzsterowność – czyli tendencja do uzależniania decyzji, poczucia własnej wartości i działań od opinii, norm czy ocen z zewnątrz – może prowadzić do lęku, braku satysfakcji z życia i trudności w budowaniu autentycznych relacji. Jak więc odzyskać wpływ na własne życie?

Czym jest zewnątrzsterowność?

Pojęcie zewnątrzsterowności (ang. external locus of control) wprowadził Julian B. Rotter w ramach swojej teorii umiejscowienia kontroli. Osoby z wysokim poziomem zewnątrzsterowności są przekonane, że to czynniki zewnętrzne (los, inni ludzie, okoliczności) determinują ich sukcesy i porażki. W przeciwieństwie do nich, osoby wewnątrzsterowne wierzą, że to ich własne działania i decyzje mają decydujące znaczenie.

Jakie są skutki zewnątrzsterowności?

Zewnątrzsterowność może przejawiać się w różnych obszarach życia:

• Trudność w podejmowaniu decyzji bez zewnętrznego potwierdzenia,

• Przewlekły lęk przed oceną,

• Niska samoocena zależna od aprobaty otoczenia,

• Skłonność do uległości i trudność w wyznaczaniu granic,

• Unikanie odpowiedzialności za swoje życie.

  
  

Jak zredukować zewnątrzsterowność?

1. Rozwijaj samoświadomość

Zacznij od refleksji: Kiedy ostatnio podjąłem decyzję tylko dlatego, że „tak wypada”? Co mną kierowało? Co mówiło moje ciało, moje emocje, a co mówiły oczekiwania innych?

2. Ćwicz podejmowanie decyzji w zgodzie ze sobą

Zamiast pytać: „Co inni pomyślą?”, zapytaj: „Czego ja naprawdę chcę?”, „Co jest dla mnie ważne?”. Nawet małe decyzje podejmowane w zgodzie z własnymi wartościami budują poczucie sprawczości.

3. Pracuj nad granicami

Zewnątrzsterowność często idzie w parze z trudnością w stawianiu granic. Nauka asertywności i umiejętność mówienia „nie” to kluczowe kompetencje w budowaniu wewnętrznego poczucia wpływu.

4. Buduj wewnętrzne źródło uznania

Zamiast czekać na pochwały z zewnątrz, naucz się doceniać siebie za wysiłek, rozwój, zaangażowanie. Prowadź dziennik sukcesów lub codziennych refleksji — zapisuj, co zrobiłaś/zrobiłeś dobrze, co było zgodne z Tobą.

5. Pracuj nad przekonaniami

„Muszę zasłużyć na akceptację”, „Nie jestem wystarczający/a, jeśli ktoś mnie krytykuje” – to przykłady zewnętrznie uwarunkowanych przekonań, które można rozpoznać i przeformułować w terapii.

6. Rozważ wsparcie terapeutyczne

Psychoterapia, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym lub humanistycznym, może pomóc w identyfikacji źródeł zewnątrzsterowności i rozwijaniu zdrowszego poczucia własnej tożsamości. Zapraszam do indywidualnej pracy terapeutycznej online. Kontakt: https://www.terapiatraumyistresu.com/kontakt

Redukcja zewnątrzsterowności to proces budowania życia bardziej w zgodzie ze sobą, własnymi wartościami i potrzebami. To droga od życia w oczach innych do życia w kontakcie z własnym „ja”. Każdy krok ku wewnętrznej sterowności to krok ku większej wolności psychicznej i emocjonalnej.

Źródła:

• Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1).

• Czapiński, J. (1992). Psychologia szczęścia. PWN.

• Kulas, H. (2000). Poczucie kontroli a zdrowie psychiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

• Sęk, H., & Cieślak, R. (red.). (2006). Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Ellis, A. (2004). Racjonalna terapia zachowania. Wydawnictwo Jacek Santorski & CO.

• Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Terapia schematów. Wydawnictwo Naukowe PWN.